ИТАЛЬЯНСКИЙ ПРУС (CALLIPTAMUS ITALICUS L.) БИОЛОГИЧЕСКИЙ ПРИНЦИП ИЗМЕНЕНИЯ СРЕДЫ ОБИТАНИЯ И ИЗУЧЕНИЕ ОБЩИХ ОСОБЕННОСТЕЙ РАСПРОСТРАНЕНИЯ ЛАНДШАФТА
DOI:
https://doi.org/10.37884/1-2025/22Ключевые слова:
Итальянская саранча (Calliptamus italicus L.), агроценоз, биотопы, питание, вредность, численность населения, ландшафтное распределение.Аннотация
Жетісу облысының Алакөл, Ақсу, Көксу, Кербұлақ және Ескелді аудандарында 2022-2024 жылдары итальяндық шегірткеге көктемгі, көктемгі-жазғы, жазғы, күзгі жүйелі есеп жүргізу және жергілікті популяциясының жылдық динамикасын анықтау жұмыстары бойынша ауыл шаруашылық аумақтарында қазіргі уақытта итальяндық шегіртке (Calliptamus italicus L.) санының басымдылығы анықталды.
Итальяндық шегіртке дернәсілдерінің жазғытұрғы қоныстануы кезіндегі санын есептеу (көктемгі-жазғы мониторингтік тексеру). Зерттеу жұмысы белгіленген аумақтарда дернәсілдер шыға бастағаннан бастап, жою шаралары басталғанға дейін жүргізіледі. Есепке алынған аумақтың көлеміне байланысты итальяндық шегірткенің негізгі тіршілік ететін жерлері қамтылған, арақашықтығы шамамен 100-300 м-ге дейін созылған есеп жүргізу бағыттары анықталды.
Шегіртке дернәсілінің тығыздығына қарай шабындық биотобының өнімділігі бақылау нұсқасымен салыстырғанда тәжірибеде 5 дана/м2 болғанда 4,8%, 10 дана/м2 – 15,8%, 15 дана/м2 – 28,3% кемейтіндігін байқаймыз, яғни бұл шегірткелер саны 10-15 дана/м2 болғанда олар биотопқа экономикалық зияндылық келтіретіндігі дәлелденді.
Зертханалық жағдайда итальяндық шегірткенің қоректенуі кезінде 4-8 дана/м2 еркекшөп – (Agropyrum sibiricum ), жатаған бидайық - (Elytrigia repens), тырса селеу – (Setaria glaucal), солтүстік қара сұлы – (Avena septentrionalis ) және жаздық бидай – (Triticum aestivum) жабайы арпа – (Hordeum spontaneum) өсімдіктері 5% зақымдалды. Ал 12-16 дана/м2 кезінде аталған өсімдіктердің зақымдалуы 75-100% жетті. Сонымен қатар изен – (Kochig Roth. Scoparia), баданалы қоңырбас – (Poa bulbosa ), экспарцет – (Onobryhis viciafolia), далалық жоңышқа – (Medicogo sariva ) және ақбас түйе жоңышқа – (Melilitus albus) өсімдіктері 5-25% дейін зақымдалды. Далалық шырмауық – (Convolvulus arvensis), бір жылдық жусан – (Artemisia annua), ащы жусан – (Artemisia absinthium) мүлдем зақымдалмады.
Библиографические ссылки
Ажбенов В. К. Массовые размножения и миграции саранчовых в Казахстане. //Степной бюллетень. -2000.- №6. -С. 16-20.
Ажбенов В. К. Анализ и прогноз фитосанитарного состояния сельскохозяйственных
угодий Казахстана по саранчовым вредителям. //Мат-лы международного круглого стола «Проблемы борьбы с саранчой в Центральной Азии», Алматы - 9 февр. 2001 г.- С. 25-37.
Жасанов А. К. О некоторых закономерностях размножения итальянского пруса (Calliptamus italicus L.) в Актюбинской области//Защита и карантин растений в Казахстане. - 2000. №1 - С. 27-28.
Жасанов А. К. Принципы районирования территорий по степени размножения итальянского пруса на примере Актюбинской области. //Актуальные проблемы защиты растений в Казахстане, 1:. Матер-иалы междунар. научно-практич. конф., г.Алматы 8-10 ноября. – 2001. - С.170-178.
Жасанов А. К. Характеристика фаз динамики популяции итальянского пруса на Северо-Западе Казахстана. // Защита и карантин растений в Казахстане.- 2003. №2. - C.11-13.
Камбулин В. Е., Талибаев С. А., Динасилов А. С., Левченко В. И. Заклю- чительной отчет по теме //Разработать математические модели и прог-раммное обеспечение прогноза численности и вредоносности саранчовых для оптимизации защитных мероприятий. - 1995 г - С. 634-653.
Камбулин В. Е. К проблеме саранчовых в Казахстане. //Защита растений в Казахстане - 1997. № 2 -С. 9-10.
Дубляжова М. О практике борьбы с саранчовыми в Качирском районе Павлодарской области //Защита и карантин растений в Казахстане. - 2001. №1 - С. 28-29.
Камбулин В. Е. О возможных изменениях популяционных группировок саранчовых в Казахстане //Защита растений в Казахстане -1998. - № 2. - С.10-11.
Лачининский А. В., Сергеев М. Г., Чильдебаев М. К., Черняховский М. Е., Локвуд Дж. А., Камбулин В. Е., Гаппаров Ф. А. Саранчовые Казахстана, Средней Азии и сопредельных территорий. США, Ларами:. - 2002. - C 1-387.
Мухамадиев Н.С., Султанова Н.Ж., Чадинова А.М., Мендибаева Г.Ж.Значение биологической защиты от вредителей и болезней при производстве органической продукции// Ізденістер, нәтижелер –Исследования, результаты. № 3 (99) 2023. Б. 108-116.
https://qazaqstan.tv/news/194007/ Жетісу облысының ауылшаруашылық алқаптарына
шегіртке тектес зиянкестерден қауіп басым 21.05.2024 ж.
Чильдебаев М. К. К фауне и экологии саранчовых (Orthoptera, Acridoidea, Tetrigoidea) Прииртышского плато. //Tethys Entomological Research. Almaty. - 2002.-6. - С.5-12.
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2025 Izdenister natigeler
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
