ИЗУЧЕНИЕ КАЧЕСТВЕННОГО СОСТАВА И БИОЛОГИЧЕСКОЙ ПОЛНОЦЕННОСТИ ВЕРБЛЮЖЬЕГО МОЛОКА В АСПЕКТЕ ПИЩЕВОЙ ЦЕННОСТИ
DOI:
https://doi.org/10.37884/3-2025/08Ключевые слова:
верблюжье молоко, аминокислотный состав, жир, белок, углеводы, сухое вещество, кислотностьАннотация
В статье представлено комплексное исследование молока двугорбого верблюда (Camelusbactrianus), полученного из частного фермерского хозяйства южного региона Казахстана. Образцы молока были получены в естественных условиях и доставлены в лабораторию с соблюдением санитарных требований. Органолептические показатели (цвет, вкус, запах, консистенция) подтвердили свежесть, высокое качество и пригодность продукта к употреблению.
По результатам физико-химического анализа было установлено содержание жира - 6,0%, белка - 3,81%, плотность - 1030,9 г/л, лактозы - 4,78%, что свидетельствует о высокой пищевой и биологической ценности верблюжьего молока. Аминокислотный анализ выявил 18 аминокислот, среди которых отмечены высокие уровни лейцина, гистидина и аргинина. Расчёт аминокислотного скора на основе эталонной шкалы ФАО/ВОЗ показал недостаток некоторых ограничивающих аминокислот (изолейцин, валин, лизин).
Методом газовой хроматографии было идентифицировано более 30 жирных кислот, включая пальмитиновую, пентадеценовую, тридекановую и элаидиновую, с высокой концентрацией. Присутствие Омега-3 и Омега-6 жирных кислот (альфа-линоленовая, EPA, DHA, линолевая) подтверждает функциональные свойства молока и его пользу для сердечно-сосудистой, нервной и иммунной систем.
Результаты исследования свидетельствуют о высокой биологической ценности молока двугорбого верблюда и его потенциале в качестве перспективного сырья для производства функциональных молочных продуктов.
Библиографические ссылки
Т.Боранбаева, А.Карахан, Ж.Сүлейменова, Ж.Досимова, М.Тойшиманов. Алматы және Жамбыл облыстарының шаруашылықтарында бие сүтінің физикалық-химиялық қасиеттеріне лактация сатыларының әсері//Ізденістер, нәтижелер-Зерттеулер, нәтижелері.2024. - № 2 (102).-С. 15-28 https://www.researchgate.net/publication[in Russian].
К.Махмаден,А.Серикбаева,Г.Паритова, А.Слямова. Физико-химиялық көрсеткіштерді зерттеу арқылы бие сүтінің қауіпсіздігін бағалау//Ізденістер, нәтижелер - Зерттеулер, нәтижелер.-2023.-№2(98).-43-50. https://journal.kaznaru.edu.kz/index.php/research/article/view/151[in Russian].
Қ.С.Кулажанов,Н.А.Аралбаев,Ф.Т.Диханбаева,А.Д.Серікбаева,Ю.А.Юсоф.Сублимациялық кептіру әдісімен алынған құрғақ түйе сүтінің ерігіштігі мен тығыздығын зерттеу//Алматы технологиялық университетінің хабаршысы.-2020.-№3 (124).С.47-51. .https://sciup.org/issledovanie-rastvorimosti-i-plotnosti-suhogo-verbljuzhego-moloka-poluchennogo-140245886[in Russian].
Konuspayeva G., Faye B., Loiseau G. The composition of camel milk: A meta-analysis of the literature data // Journal of Food Composition and Analysis. – 2020. – Vol. 22, No. 2. – P. 95–101. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.jfca.2008.09.008 [in English].
Boukova R., BalabanovaТ., Mollov P., Balabanov A. Camel milk composition // BIO Web of Conferences. 2025. Vol. 170, article 01007. DOI:10.1051/bioconf/202517001007[in English].
Н.А.Жижин, Сүт және сүт өнімдеріндегі май қышқылдарын тұрақты талдау үшін «жылдам» газды хроматография әдісін қолдану//Вестник ВГУИТ. – 2020. - Т. 82. № 1. - 164-168 С. [in Russian].
Қ.Қ. Қасымов, Б.К. Әсенова, Г.Н. Нұрымхан, Н.Р. Муслимова.Қышқыл сүт өнімдері, олардың сапасын бағалау//Қазақстан ғылымының жаңалықтары 2020. – №1. – 300–303 https://shakarim.edu.kz/upload/science/conference/document_1653643837[in Russian].
S. Abbas, A. Hifsa, N. Aalia, L. Lubna. Physico chemical analysis and composition of camel milk // International Research, 2022, Vol. 2, No. 2, pp. 85–98 [in English].
Х.Ш.Юнусходжаева, Қ.О.Додаев. «Ешкі және түйе сүтінің физикалық-химиялық қасиеттерін зерттеу». «Жаңа Өзбекстанда реформалар жүргізуде қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану» тақырыбындағы Халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның ғылыми мақалалар жинағы 27-29 қазан, 2021 жыл Андижан, Өзбекстан - 244-246[in Russian].
K. Jilo, D. Tegegne. Chemical composition and medicinal values of camel milk // International Journal of Research Studies in Biosciences, 2020, Vol. 4, No. 4, pp. 13–25. DOI: 10.20431/2349 0365.0404002 [in English].
T. Boranbayeva, A. G. Karahan, M. Toishimanov, D. Zhalelov, A. Bolat. Effects of seasonal and regional variations on the bacterial and fungal biodiversity of mares’ milk and koumiss in the Almaty and Zhambyl regions of Kazakhstan // International Dairy Journal. 2025. Vol. 169, article 106331. DOI: 10.1016/j.idairyj.2024.106331 [in English].
M. Toishimanov, O. Zhanten, R. Kanat, I. Beishova, V. Ulyanov, T. Assanbayev, T. Sharapatov, D. Daurov, A. Daurova, Z. Sapakhova, A. Nametov, M. Shamekova. The Effects of the Lactation Period, Mare Age, and Foaling on the Chemical and Physical Composition of Milk from Kazakh Mares Kept Under Natural Pasture Conditions // Animals. 2025. Vol. 15, no. 12, article 1817. DOI: 10.3390/ani15121817 [in English].
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2025 Izdenister natigeler
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
